برنامه بزرگ بازسازی
بخش اول : همبستگی ملی
از : بی
بی سی
دولت انتقالی افغانستان برنامه
گسترده بازسازی اين کشور را زير نام "برنامه توسعه ملی" تهيه کرده است،
که در شش عرصه تقسيم شده و اجرا می شود.
بخش اول اين برنامه باعنوان همبستگی ملی، برای کاريابی و مبارزه با فقر
اختصاص يافته است و بخش دوم به بهبود خدمات پزشکی و آموزش و پرورش سراسری اختصاص
دارد.
حمل و نقل ملی، سرمايه گذاری درمنابع
ملی آب و زير بنای بازسازی شهر ها مواردی ديگريست که شامل برنامه توسعه ملی می
شود.
همچنين ششمين بخش اين برنامه به ايجاد و استحکام پايه های اساسی دولت در
سراسر کشور اختصاص يافته است.
کاهش فقر
برنامه همبستگی ملی به عنوان نخستين برنامه مبرم بازسازی ملی در افغانستان
از سوی وزارت احيا و انکشاف دهات با هدف کاهش فقر در روستا ها اجرا می شود.
محمد حنيف اتمر وزير احيا و انکشاف دهات می گويد: "مردم روستا ها در
طرح، اجرا و نظارت بر برنامه سهم دارند و دولت در اين برنامه نقش تامين کنند مالی
و تسهيل کننده را خواهد داشت."
براساس اين برنامه، برای هر روستا
بيست هزار دلار اختصاص داده شده که به هر خانواده دويست دلار می رسد.
اين برنامه در سال جاری در چهار هزار روستا و تا سه سال آينده در روستا
های سراسر افغانستان اجرا خواهد شد.
سيد طيب جواد رييس دفتر رياست دولت در مورد اين برنامه می گويد: "از
اين فرصت استثنايی که برای افغانستان دست داده، بايد دور دست ترين روستاهای اين
کشور مستفيذ شوند."
او می افزايد که در اين برنامه به محلاتی که از جنگ و خشکسالی آسيب ديده
اند، اولويت داده می شود. به عقيده سيد طيب جواد اين امر باعث تقويت همبستگی ملی
می شود، زيرا مردم احساس می کنند که دولت به فکر همه در همه نقاط کشور است.
در روستای خيرآباد ولسوالی چهار
آسياب ولايت کابل، کشاورزان در مورد پولی که قرار است در اختيارشان قرار بگيرد، و
چگونگی مصرف آن نظرات گوناگونی را بيان می کنند.
شيخ محمد کشاورز در اين روستا می گويد که اگر از دولت وام بگيرد از آن
برای خريد کود شيميايی استفاده خواهد کرد.
انور، از ديگر ساکنان اين روستا که خانه اش در جريان جنگ ها ويران شده است
می گويد اگر دولت پول به او قرض دهد، برای بازسازی خانه ويران شده اش استفاده می
کند.
همبستگی ملی يا برنامه وام ملی؟
اما آيا اين روستائيان برنامه همبستگی ملی را با برنامه وام ملی اشتباه
نکرده اند؟
عبدالرحيم زرين رييس روابط فرهنگی وزارت احيا و انکشاف دهات می گويد:
"برنامه همبستگی ملی با برنامه قرض های کوچک تفاوت دارد. "
او می گويد: "برنامه همبستگی ملی يک پروژه عام المنفعه و مجانی است
که در سراسر افغانستان اجرا می شود و بودجه آن از کمک های جامعه جهانی برای
بازسازی افغانستان از طريق بانک جهانی تامين می شود. اما برنامه وام فقط برای برخی
از مردم نادار (فقير) برای تهيه معيشت شان در نظر گر فته شده است که بعد از مدتی
دوباره وصول می شود."
وزير احيا و انکشاف دهات در مورد
چگونگی اجرای برنامه همبستگی ملی می گويد: "دولت در نظر دارد، ارگانهای دولتی
و غير دولتی، بخش خصوصی و موسساتی که در تشکيل اجتماعات محلی تجربه دارند را در
اجرای برنامه های همبستگی ملی سهيم سازد."
او افزود: "اين ارگانها مدتی را در روستا هايی که انتخاب شده اند کار
خواهند کرد و در اين جريان روستاها نهاد های موجود اجتماعی خود را تقويت خواهند
داد و آنها اولويت های بازسازی را شناسايی کرده و خود در مورد آن تصميم خواهند
گرفت."
برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) و اداره انسجام کمک های بين المللی
برای افغانستان از ديگر کمک کننده های اين برنامه اند.
"کنود اوستبی" از مقامات سازمان ملل در کابل می گويد: " ما
متعهد هستيم که اين برنامه ما بتواند ظرفيت های دولت را درسطح ولايات بالا ببرد تا
دولت بتواند برنامه های بازسازی را خود طراحی و اجرا کند."
قرار است اين برنامه ها در گام نخست در 5 ولايت اجرا شود.
اما اجرای اين برنامه ها در ولايات فراه، هرات، باميان، قندهار و پروان از
سوی برخی ها مورد انتقاد قرار گرفته است.
آنها استدلال می کنند که اين ولايات اقتصاد و درآمد بهتری نسبت به ولاياتی
مانند بدخشان، بادغيس و غور دارند.
اما محمد حنيف اتمر اين استدلال را رد کرده و می گويد: "شايد انتقاد
کننده ها، شهرها و برخی ولسوالی های مرفه اين ولايات را در نظر دارند."
درخواست روستائيان
او گفت: "در انتخاب روستا و ولسوالی ها دو معيار مد نظر است يکی
ميزان بالای فقر و ديگری بازگشت شمار زيادی از مهاجرين به آن مناطق."
در ولايت فراه که اين برنامه در آن آغاز شده است، مردم خواسته هايشان را
به مسئولين وزارت احيا و انکشاف دهات ارايه کرده اند
مهندس عبدالرئوف رييس احيا و انکشاف
ولايت فراه که درخواست های روستائيان را دريافت کرده است می گويد: "روستائيان
خواستار ساختن مدرسه، درمانگاه و پل ها شده اند."
روستائيان هراس دارند، که مبادا اين کمک ها را افراد زورمند غصب کنند. اما
وزير احيا و انکشاف دهات می گويد برای جلوگيری از آن اقداماتی صورت گرفته است.
آقای اتمر می گويد: "پول از طريق شورای انتخابی مردم مستقيما به طرف
قرارداد که خود مردم برای اجرای برنامه ها انتخاب کرده اند، می رسد."
با اين همه تدابيری برای جلوگيری از سوء استفاده از اين برنامه از سوی
وزارت احيا و انکشاف اتخاذ شده است، اما عده ای انتقاداتی در اين مورد دارند.
مرتضی نيک زاد رئيس دفتر پارلمانی رئيس دولت انتقالی افغانستان می گويد:
"براساس نيازمندی های هر منطقه بايد ميزان کمک ها درجه بندی می شد و قبل از
اين که ما برای هر روستا بيست هزار دلار اختصاص دهيم بايد وضعيت زندگی در روستا ها
را بررسی می کرديم زيرا هنوز معلوم نيست که اين مبلغ برای کاستن فقر در روستا ها
کافی است يا خير؟"
انتقادی ديگری نيز موجود است مبنی بر اينکه به وزارت بازسازی افغانستان به
عنوان وزارت اجرا کننده بازسازی هيچ نقشی داده نشده است.
قسمت دوم: کاريابی
برنامه همبستگی ملی يکی از شش برنامه
بزرگ دولت افغانستان در زمينه بازسازی اين کشور است.
کاريابی و ايجاد اشتغال بخشی از برنامه همبستگی ملی اعلام شده است، که با
اجرای آن هزاران نفر در سراسر افغانستان برای مدت محدودی مشغول به کار خواهند شد.
اجرای اين برنامه از سه تا پنج ماه پيش در 20 ولايت افغانستان آغاز شده
است، که هدف اصلی اجرای آن بازسازی راه های خاکی در روستاها و مناطق غير شهری است.
برنامه کاريابی سراسری در پروژه های
کوتاه مدت بازسازی از سوی وزارت فوايد عامه با همکاری سازمان ملل محتد اجرا می
شود.
اين برنامه هم اکنون با بازسازی راه های فرعی در روستا ها و مناطق غير
شهری در حال اجرا است، که بيش از بيست و هفت هزار تن در بيست ولايت افغانستان در
آن مشغول به کارند.
سيد حسين شاه مشاور وزارت فوايد عامه که د رعين حال مسئول برنامه استخدام
سراسری در پروژه های فوری بازسازی (LIWP) است، می گويد آنها برای انجام درست کارها، کل افغانستان را به
هشت حوزه تقسيم بندی کرده اند.
او می افزايد که هر حوزه يک مدير و دو مهندس خواهد داشت و چهار مهندس ديگر
در محل، جريان کار را بررسی خواهند کرد.
يکی از پيامد های پايان يافتن جنگ های بيست و چند ساله در افغانستان اين
بود که هزاران تن از افراد مسلح اسلحه را کنار گذاشته و به زندگی عادی خود در
روستاها باز گشتند، اين عده در مدت بيشتر از يک سال بيکار بوده اند.
يکی از اهداف برنامه کاريابی سراسری ايجاد اشتغال برای چنين افرادی است تا
آنان با درآمد روزانه دو دلار امکان رفع نياز های اوليه زندگی شان را بدست آورند.
سيد حسين شاه همچنين می گويد اين برنامه اهداف ديگری نيز دارد
او می گويد: "ما با بازسازی راه
ها، روستا ها را با ولسوالی و ولسوالی ها (شهرک ها) را به مرکز ولايت وصل می کنيم،
که اين امر برای رساندن محصولات کشاورزان به شهر ها کمک می کند و زمينه برای ارسال
کمک های بشر دوستانه به منطقه را نيز آماده می سازد."
با وجود آنکه برنامه کاريابی سراسری از سه ماه پيش آغاز شده است هنوز
مسئولان امور در مورد آن اطلاعات همگونی بدست نمی دهند.
اشرف غنی احمدزی وزير دارايی افغانستان در آغاز معرفی برنامه توسعه ملی،
کاريابی فوری را به دو بخش تقسيم کرد و گفت: در گام نخست برنامه کاريابی به ساختن
جاده های فرعی و پل های کوچک اختصاص يافته و برنامه بعدی آن به پاک سازی کانال های
آب مربوط می شود، که هر دو مورد زمينه اشتغال را در روستا ها و محلات دور دست،
مهيا می سازد.
ولی کاری که برای بازسازی سرک های فرعی آغاز شده است به واسطه بيل و کلنگ
و بدون امکانات تکنيکی لازم براه افتاده است، آنگونه که مسئولين می گويند: در حال
حاضر ساختن پل ها و کانال های آب در دستور کار قرار ندارد.
در مورد اين برنامه و نحوه اجرای ديدگاه های متفاوتی وجود داشته است، عده
ای به اين باورند که راه را نمی توان با بيل و کلنگ بازسازی کرد.
اين عده صرف پول در چنين زمينه ای را نوعی ضايع کردن پول و وقت می دانند.
شير محمد تذری از مسئولان امور
اقتصادی در اکادمی علوم افغانستان در اين خصوص می گويد: "اگر قرار است، که
راه ساخته شود بايد آنرا به صورت اساسی ساخت و بازسازی راه ها با بيل و کلنگ جز
ضايع کردن وقت حاصل ديگری ندارد".
حميد الله فاروقی يکی ديگر از کارشناسان مسايل اقتصادی با آنکه مخالف
ايجاد زمينه کار برای مردم نيست، عقيده دارد، که صرف هزينه قابل توجه در بازسازی
راه های خاکی، که کمتر آسيب ديده اند، اقدام بسيار بجايی نيست.
هنوز معلوم نشده است که برنامه کاريابی سراسری در پروژه های فوری بازسازی
که کل مدت اجرای آن 12 ماه خواهد بود در 9 ماه آينده به چه مقدار هزينه نياز خواهد
داشت و برای چه تعداد افراد در سراسر افغانستان زمينه کار را فراهم خواهد کرد.
اما چنانکه سيد حسين شاه مسئول برنامه (LIWP) می گويد: "در سه ماه گذشته بيش از
سه ميليون دلار در اين زمينه هزينه شده است، ودر بيست ولايت يکصد و هشتاد پروژه در
حال اجراست که بيشتر از يکصد هزار نفر در اين برنامه مشغول به کار شده اند.
يکی از سوال هايی که در خصوص برنامه استخدام مطرح است، اين است که چه
کسانی مسئول نظارت بر جريان کار ها و صرف پول خواهند بود.
سيد حسين شاه می گويد: "ما درکليه محلاتی که در آن ها برنامه بازسازی
اجرا می شود، شورا های مردمی موسوم به شورای بازسازی ايجاد کرديم تا مردم خود نياز
های محل را تشخيص داده و بخشی از مديريت کار ها را بر عهده گيرند.
کسانيکه برای کار در چهار چوب برنامه سراسری استخدام می شوند، در هر نوبت
تنها به مدت 20 روز تا يکماه حق کار خواهند داشت، تا برای ديگران نيز در نوبت های
بعدی فرصت کار فراهم شود.
به اين صورت هر فرد بيکار 20 روز مشغول بازسازی راه های فرعی در روستای
خويش می شود، کل در آمد او معادل چهل دلار آمريکا خواهد بود.
اگر اين فرد تنها موفق به کار کردن در يک نوبت گردد ناگزير است يکسال با
همان چهل دلار زندگی کند.
3. سرک (جاده) سازی
سرک (جاده) سازی دومين بخش از
"برنامه توسعه ملی" (شش برنامه بزرگ بازسازی دولت افغانستان) است، که
دولت افغانستان برای ساختن شاهراه ها آن را طرح کرده است.
اجرای برنامه ساخت و ساز راه ها همواره به عنوان مهم ترين بخش بازسازی در
افغانستان خوانده شده است.
مقامات دولت بر اين باورند که احداث جاده های نو و بازسازی جاده هايی که
در نتيجه جنگ های چندين ساله خراب شده اند، می تواند امکان اجرای ديگر برنامه های
دولت در زمينه بازسازی را فراهم کند.
عبدالله علی وزير فوايد عامه می
گويد: "تا زمانی که سرک نباشد ما هيچ انکشاف ديگری را نمی توانيم انتظار
داشته باشيم، تمويل کننده ها (تامين کننده های مالی) هم در اين قسمت اولويت را
تشخيص دادند."
وزير فوايد عامه همچنين گفت: "برنامه بزرگ بازسازی راه ها با انجام
عمليات ابتدايی بر روی جاده ای به طول 105 کيلومتر که ازولسوالی اسپين بولدک در
جنوب افغانستان به طرف خط مرزی پاکستان کشيده شده با 25 ميليون دلار هزينه از ماه
ها پيش آغاز شده است."
آقای علی سال جاری خورشيدی را سال اجرای طرح های دولت در زمينه ساخت و ساز
راه ها دانست.
اما چرا در طول يک سال گذشته اين کار
به صورتی که انتظارش می رفت آغاز نشد؟
وزير فوايد عامه می گويد: "ولو اگر بخواهيد صد کيلومتر سرک بسازيد،
نمی توانيد اين کار را در کمتر از يک سال انجام دهيد."
اهميتی که ساخته شدن شاهراه ها در اين کشور خواهد داشت حتی از نظر مردم
عادی نيز پنهان نمانده است.
"دواخان" از اهالی ولايت زابل که به تازگی از راه قندهار به
کابل آمده است می گويد: "با بازسازی شاهراه ها، هزينه پرداخت کرايه پايين می
آيد و خودروهايی که در اين شاهراه ها رفت و آمد دارند کمتر دچار اشکال می شوند که
اين امر نيز در کم شدن کرايه موثر است."
ويليام تايلور از کارمندان سفارت آمريکا در کابل نيز ضمن اشاره به اهميت
بازسازی راه ها می گويد دولتش از اين که می بيند يکی از همکاران افغانستان در
برنامه بازسازی است خوشحال است."
آقای تايلر افزود: "منفعت اين شاهراه ها در بخش های مختلف خواهد بود،
منفعت های اقتصادی آن در زمينه تجارت و گشودن بازارها واضح است و روستا نشينان
بزرگسال به من گفتند، که ساخته شدن راه ها منفعت صحی و امنيتی نيز برای آنها به
دنبال خواهد آورد."
او معتقد است که بازسازی شاهراه ها
اثرات سياسی نيز خواهد داشت.
او همچنين گفت: "اين کار (بازسازی شاهراه کابل قندهار) را تا پايان
امسال انجام خواهيم داد، در سال آينده با همکاران سعودی خويش کار ساختن راه از
قندهار تا هرات را ادامه می دهيم."
در برنامه بازسازی راه های افغانستان که يکی از شش برنامه بزرگ دولت در
زمينه توسعه در اين کشور است راه ها به چهار دسته تقسيم شده اند.
دسته اول شاهراه "رينگ رود" (جاده حلقوی) نام گذاشته شده است.
اين شاهراه از کابل پايتخت تا قندهار در جنوب و از آنجا تا هرات در غرب
کشيده شده و از هرات نيز تا بادغيس و ميمنه و از آنجا تا مزارشريف در شمال امتداد
يافته و مزار شريف را نيز از راه کوه های سالنگ دوباره به کابل وصل کرده است.
طول مجموع راه ها در دسته اول دو هزار و سيصد کيلومتر است که بخش بزرگ آن
نياز به کار زياد و صرف هزينه هنگفت دارد
اما ظاهراً دولت افغانستان با کمبود
هزينه در اين زمينه مواجه نيست.
تا کنون بيش ازسيصد ميليون دلار در زمينه سرک سازی هزينه شده است، که اهدا
کننده های آن ايالات متحده آمريکا، ژاپن، اتحاديه اروپا، بانک جهانی و عربستان
سعودی بوده اند.
در پنجاه کيلومتر از طول جاده قندهار به کابل از چهار ماه پيش کار آغاز
شده است و به گفته وزير فوايد عامه اين راه در ماه های آينده آماده بهره برداری
خواهد شد.
دسته دوم شامل کليه جاده هايی است که افغانستان را به پنج کشور همسايه وصل
می کند.
افغانستان با ايران، پاکستان، تاجيکستان، ازبکستان و ترکمنستان مزر مشترک
دارد که از طريق هشت مرکز تجاری مرزی با اين کشورها در ارتباط است.
اجرای برنامه ساخت و ساز راه ها در افغانستان با موانعی نيز همراه خواهد
بود، که يکی از اين موانع وجود هزار عدد مين کارگذاری شده در جاده های اين کشور
است.
ژان فرانسوا کوتَن نماينده کميسيون
اروپا در افغانستان می گويد: "برای بازسازی شاهراه ها يک پروسه طولانی را
بايد طی کرد."
او معتقد است که شروع بازسازی يکی از ويژگی های ثبات در افغانستان است.
او در خصوص بازسازی شاهراه ها وجود مين های کارگزاری شده را مشکل بزرگی می
داند و می گويد: "مين های کارگذاری شده در جاده ها اجازه کار را به ما نمی
دهد و ما نياز به پاکسازی جاده ها از وجود مين داريم."
اتحاديه اروپا با نود ميليون دلار هزينه در حال بازسازی شاهراه کابل به
جلال آباد است.
سرور همتی از اهالی جلال آباد که به کابل آمده است در باره روند بازسازی
اين راه می گويد: "کار چغل اندازی (شن پاشی) و هموار سازی جاده کابل به جلال
آباد انجام شده ولی ما اميدوار هستم که اين جاده هرچه زود تر آسفالت شود."
جاده سالنگ که از کابل به ولايات شمالی افغانستان کشيده شده است و در طول
زمستان گذشته چندين بار به علت ريزش برف بر روی ترافيک بسته شد و چندين تن از
مسافران در طول آن زير برف ماندند و کشته شندند، يکی از ديگر از جاده های مهم در
افغانستان است.
اين جاده به طول 180 کيلومتر، از
کابل تا شهرک دوشی، در مرحله اول بازسازی خواهد شد.
تونل يا گذرگاه سالنگ نيز در طول همين جاده ودر دل کوه های هندوکش واقع
شده است.
اين تونل در جريان جنگ های ميان گروهی تا حدودی تخريب شده است که در
زمستان ها عبور از آن با مشکلات زيادی همراه است.
از پاييز سال گذشته تا کنون يک گروه از کشور ترکيه در اين تونل مشغول به
کار شده است.
وزير فوايد عامه می گويد دليل بی نتيجه ماندن کارها برای بازسازی تونل
هوای سرد در زمستان بوده است.
شاهراه مرکزی که کابل را از طريق مناطق مرکزی با ولايت غربی هرات وصل می
کند سومين دسته از راه های قابل ساخت و ساز است، که در درجه دوم اهميت قرار دارد.
تمامی راه های ديگر که شهر های کشور را به هم وصل کرده اند در دسته چهارم
قرار دارند که در اولين قدم بازسازی خواهند شد.
در افغانستان بيست هزار کيلومتر راه وجود دارد که نيازمند بازسازی است.
بالا
بعدی * صفحة دری * بازگشت