نظم جديد امپراتورانه يا جهانی شدن امپراتوری ايالات متحد
• نظم
جديد امپراتورانه ايالات متحد سطح های متعدد فرمانروايی را ترکيب می کند:
کشورسالاری در برابر قدرت های دست نشانده (واسالي). حکومت سرپرستی در برابر قدرت
های ديگر و ادارة استعماری مستقيم برخی قدرت ها
•
ساخت جنبش جديد ضدنظامی گری و ضد امپرياليستی با وزش بلند در مقياس جهانی که با
ساخت جنبش جهانگرايانه از نوع ديگر در می آميزد و پويايی آن را با مجموعة ضد
سرمايه داری تقويت می کند، يگانه ضد حملة کارآ به نظم جديد امپراتورانه مستقر در
واشنگتن است. در واقع اين در خود واشنگتن است که اين جنبش ها بايد برای برتری
يافتن به اوج خود برسند.
ژيلبر آخار - برگردان : ب.
کيوان
چهارشنبه
اول بهمن ١٣٨٢ – ٢١ ژانويه ٢٠٠۴
يک قرن نيازم بود تا ايالات متحد سرنوشت عريان
قارة آمريکای شمالی اش Manifest destiny را در تمامی سياره توسعه دهد (1). جان او سوليوان به عنوان يک روزنامه نگار اين
فرمول مشهور را در 1945 به عنوان يک چيز پايدار « در زمينة پراکنده شدن ما در روی
سياره بنا بر مشيت الهی درتوسعه آزاد ميليون ها [ساکنان] ما که سال به سال افزايش
می يابند» شرح داده است. اين سرنوشت در سال های بعد بر پايه توسعه سرزمينی ايالات
متحد به هزينة مکزيک و پس از يک تاريخ دراز پيشروی خونين مرزی تا ساحل اقيانوس
آرام به هزينة سرخ پوستان آمريکای شمالی خود را نمودار می سازد.
جهانی
شدن « Manifest Destiny »
از
پايان قرن 19 Manifest Destiny هدف را تغيير داده
و از توسعة سرزمينی ايالات متحد برای توسعة آزاد ميليون ها مردم خود به توسعه
امپراتوری برای توسعه آزاد ميليون ها دلار خود گام نهاد. دوره رياست جمهوری ويليام
مک کين لی (1900 – 1897) عامل مؤثر اين دگرگونی «امپرياليستي» ايالات متحد بود:
طبق اصطلاح مورد استفادة نويسندة مانيفست اقتصادی اين توسعه طلبي، شارل کنان
کارشناس مالي:
«
نويسنده [اين مقاله] مدافع « امپرياليسم» بنا بر احساس نيست، اما از اين نامگذاری
در صورتی بيم ندارد که معنای آن فقط منوط به اين باشد که ايالات متحد قانون خود را
به بازارهای آزاد در همة کشورهای قديم تحميل کند که اکنون با منابع مازاد کشورهای
سرمايه گشوده هستند و بدين ترتيب امتيازهای تمدن مدرن را بدست می آورند». (2)
مک
کين لی در طرح ريزی جهانی « Manifest
destiny» نقش
اساسی داشته است: مانند جنگ عليه اسپانيا، توسعه سلطه اتازونی در کوبا، پورتوريکو
و فيلی پين، سياست « دروازة باز» در چين و شرکت در سرکوبی بين المللی شورش مشت
زنان (Boxers). او در سپتامبر 1901 به قتل رسيد. معاون او تئودور
روزولت جانشين او شد. اين فرد که پيش از اين در کوبا در جنگ عليه اسپانيا به
شهرت رسيد و نام او در تاريخ سياست خارجی اتازونی با چماق بزرگ ( Big Stick )
پيوند دارد، نمايشگر سياستی است که او آن را در آمريکای لاتين و بويژه در کوبا و
پاناما بکار برد و به تنظيم گرايش سياسی - نظامی مانيفست اقتصادی کنان :
مانيفست سياسی توسعه طلبی امپرياليستی ايالات متحد انجاميد.
پيام
ساليانه روزولت به کنگره در 6 دسامبر 1904 در بردارندة اين تنظيم بود. دکترين او
که زير نام « نتيجه منطقی روزولتي» دکترين مونروئه شناخته شد، در برابر
کسانی قرار دارد که در خود ايالات متحد در وفاداری به سنت های کشور و انديشة رشد
منابع ارتش فدرال مردد بودند. تئودور روزولت توضيح می دهد که « اگر ملت های
بزرگ متمدن امروز سلاح بر زمين نهند، نتيجه همانا بازگشت بی درنگ بربريت در اين يا
آن شکل معنی می دهد».
«
موقعيت ها هر چه باشد، سلاح کافی بايد برای خدمت به وظيفه های پليس بين المللی حفظ
شود [...] يک ملت خواهان تأمين احترام به خويش و نيکی به ديگران بايد قدرت کامل
برای اين وظيفه را که احساس می کند بخشی از آن بايد برای ايفای وظيفه عمومی جهانی
اختصاص يابد، داشته باشد. يک ملت بزرگ آزاد بايد مکلف به خودش و تمامی بشريت باشد
در ناتوانی در برابر نيروهای شر غرق نشود [...]
هر
کشور که مردم خود راخوب رهبری کند، می تواند روی دوستی پر شور ما حساب کند اگر يک
ملت نشان دهد که می داند چگونه با « کارآيی و نزاکت معقولانه» در کارهای اجتماعی و
سياسی رفتار کند. اگر نظم را حفظ کند و وام هايش را بپردازد، نبايد از مداخله
ايالات متحد بيم داشته باشد. يک رفتار بد پايدار يا ناتوانی که به سستی عمومی
رابطه های جامعه متمدن منتهی می شود، می تواند در آمريکا مثل هر جای ديگر بطور قطع
مداخله ملت معين متمدن را ايجاب کند».
بدين
ترتيب « Manifest distiny» بعدی بين المللی پيدا می کند که از « وظيفه عمومی
جهاني» ناشی شود و ملت ايالات متخد « احساس می کند» آن را در برابر « نيروهای شر»
تعيين کرده است. ايالات متحد مدعی داشتن
اين حق است که معلوم کند، کدام ملت « خود را خوب اداره می کند» و مداخله اش
هر ملتی را تهديد می کند که قادر نيست « با کارآيی و نزاکت معقولانه» کارهای خاص
اجتماعی و سياسی اش را اداره کند و وام هايش را بپردازد. به بيان ديگر، هر ملتی که
به قانون های بازار سرمايه داری جهانی احترام نمی گذارد و بازار خاص اش را به
روی امپرياليسم ايالات متحد نمی گشايد با عنايت به اصطلاح های کنان خود را در معرض مداخله نظامی ايالات متحد قرار
خواهد داد.
در
هنگامی که تئودور روزولت اين دکترين را به تدوين درآورد: « وظيفه های پليس
بين المللي» که ايالات متحد به خود اختصاص می داد، بطور اساسی محدود به پيرامون
نميکره اش بود. قاره آمريکا و همچنين چند جزيرة اقيانوس آرام، از جمله برخی جزيره
های مجمع الجزاير فيليپين بسيار با اهميت بودند. در کمتر از 30 سال از يک جنگ
جهانی تا جنگ جهانی ديگر، ايالات متحد اين « وظيفه ها» را در مقياس سياره انجام می
داد که با اينهمه در محدوده های « پرده آهنين» بود که پس از 1945، قلمروهای
امپراتوری خاص اش را از قلمروهای امپراتوری شوروی جدا می کرد.
با
اينهمه، از موازنة وحشتی که بين دو ابرقدرت جهانی برقرار شده بود، آزادی عملی
بوجود آمد که بيش از يک کشور در هر «اردوگاه» برای رهايی از قيموميت سنگين تحميلی
هر دو طرف از آن سود جستند. علی رغم دخالت های مکرر هر ابرقدرت در قلمرو نفوذ خود
شمار معينی از کشورها به رهايی نسبی نايل آمدند و بسياری از آنها در جنبش کشورهای
نامتعهد متحد شدند.
اکنون،
يک قرن پس از مک کين لي، امپراتوری ايالات متحد تمامی سياره را در بر می
گيرد. البته، به استثنای چند قلمرو بسته مشمول تحريم که مثل دهکدة گل در زمان امپراتوری
رم در محاصره است، فروپاشی اتحاد شوروی عرصه آزاد را به تنها ابرقدرت که در عرصه
پيکار باقيماند، واگذاشت و در اين فاصله بنا بر رشد چشمگير عملکرد نيروهای مسلح اش
به « فراقدرت» تبديل شد که مديون « انقلاب در وسيله های نظامي» است که بنا بر آن
ايالت متحد « انقلاب تکنولوژيک دايمي» اش را به سامان رسانيد.
در
زمان جرج بوش پدر (1993-1989) امپراتوری آمريکا هنوز سرگرم ترميم توان از دست رفته
اخلاقی ناشی از مداخله نظامی در ويتنام بود. جنگ خليج (فارس) در مجموع در کانون
منطقه فرامانروايی بسيار سنتی اش، در اين فضای نفتی که کشور اصلی آن قديمی ترين
قلمرواش در خارج از پيرامون نيمکره اش: پادشاهی سعودی است، جريان يافت. اين جنگ
زير نام برقراری « نظم جديد جهاني» بر پا گرديد که يکی از پی بناهای آن به عقيده
بوش می بايست، سازمان ملل متحد، سازمانی باشد که ساختار آن بر پايه نظم دو قطبی
جنگ دوم جهانی شالوده ريزی شد. البته، اتحاد شوروی به شدت بيمار بود، اما هنوز
ساقط نشده بود.
توسعه
امپراتوری آمريکا در فراسوی پرده آهنين سابق در دورة فرمانروايی دستگاه اداری
کلينتون (1993-2001) رخ داد. علاوه بر اين، هژمونی مالی و قيموميت اقتصادی را به
کشورهای امپراتوری سابق شوروي، و خود روسيه تحميل کرد و علاوه بر گشايش شديد
بازارهای اين کشورها به روی سرمايه داری جهانی به نام فراليبراليسم که بنا بر
قانون سيستم امپرياليستی سياره ای بنا گرديد و « جهانی شدن» برای مطلوب کردن
زندگی نام گرفت، نفوذ نظامی در فضای سابق شوروی بر پايه دو رويداد مهم چهره نمايی
می کند: توسعة پيمان آتلانتيک در شرق که از مجارستان، لهستان و جمهوری چک در 1997
آغاز گرديد (بدون از ياد بردن جمهوری دموکراتيک آلمان که در 1990 در جمهوری فدرال
آلمان ادغام گرديد) و دخالت نظامی پيمان ناتو در بالکان نخست در بوسنی در 1995 و
سپس با گستردگی زياد عليه صربستان در 1999.
با
اينهمه، نفوذ نظامی در « منطقه های مرزي» امپراتوری شوروی به مرزهايی محدود می
گردد که کمابيش، حتی در تاريخ جديد به قلمرو نفوذ اتحاد شوروی بدون تجاوز مستقيم
به سرزمين های اتحاد، جمهوری های سابق شوروی مربوط است. هنگام تصميم گيری در 1997
در پيوستن سه کشور اروپای مرکزی به پيمان اتلانتيک روسيه هنوز گمان داشت خط قرمزی
که در برابر هر تجاوز پيمان آتلانتيک به سرزمين اتحاد شوروی سابق تعيين کرده بود،
محترم شمرده می شود. در صورتی که « بازهاي» ضد روسی در ايالات متحد در رأس آن ها زبيگنيو
برژينسکی دعوت به نديده گرفتن آن می کنند.
اين
محدوديت بطور قطع پس از 11 سپتامبر 2001 ببهانه « جنگ عليه تروريسم» از بين رفته
است، زيرا ايالات متحد از حيث نظامی در آسيای مرکزی شوروی سابق با موافقت عاجزانه
و تسليم ولاديمير پوتين مستقر گرديد. اين کشور پايگاههای هوايی در ازبکستان و
قرقيزستان را ترميم کرد و برقراری آن را در تاجيکستان در دستور کار قرار داد و به
امکان های نظامی در کازاخستان دست يافت و به همين بهانه حضور نظامی مستقيم اش را
تا گرجستان گسترش داد. از سوی ديگر، سران پيمان آتلانتيک در نشست نوامبر 2002 در
پراگ، تصميم گرفتند، سه جمهوری بالت شوروی سابق را علاوه بر چهار کشور ديگر اروپای
شرقی (بلغارستان، روماني، اسلواکی و اسلووني) وارد پيمان کنند.
از
اين رو، ديگر در سرزمين کشورها منعی برای استقرار مستقيم نيروهای مسلح ايالات متحد
با وتوی کشور ديگر وجود ندارد، به استثنای تايوان بنا بر وتوی چين که طبق قانون
مورد قبول واشنگتن و سازمان ملل متحد، اين جزيره جزء سرزمين « چين واحد» است. از سوی ديگر، در مورد آنچه
که ضد وتوی ايالات متحد نسبت به چين قاره ای دربارة همان چيز است، می توان انتظار
داشت که اختلاف اصلی بين پکن و واشنگتن در سال های آينده فراسوی آنچه که « بحران
موشک ها» ی چين - ايالات متحد در 1996 بود توسعه يابد که تا اين جا اوج تنش ميان
دو کشور از زمان اتحادشان عليه مسکو را در دهة 1970 نشان می دهد.
در
برابر اين استثنای فرادست که گواه بر «خطر بالقوه اي» است که قدرت بالنده چين را
در ديدهای واشنگتن نمايش می دهد، حتی اگر فاصله کنونی بين دو کشور زياد باشد، با
وجود اين، ديگر قدرتی در روی زمين وجود ندارد که همزمان قادر به مخالفت با توسعة
نظامی اتازونی و آماده کردن ذهنی انجام آن باشد.
«جنگ
عليه تروريسم» که جرج بوش پسر در مقابله با سوء قصدهای 11 سپتامبر 2001 آغاز نهاد،
پايان برقراری « نظم جديد امپراتوارنه» هويت واقعی آنچه را که جرج بوش پدر زير نام
گوش نواز « نظم جديد جهاني» 11 سپتامبر 1990 اعلام کرد، نشان می دهد (4). « Manifest destiny» اکنون تمامی سياره را در بر می گيرد.
بازوی
مسلح « جهانی شدن» نوليبرالي
در
يک مقاله برجسته که به نخستين زمان گفتگو درباره « جهانی شدن» باز می گردد، روبر
دبليو کوکس بدرستی به نقد تزهايی پرداخت که اين جهانی شدن را - که بر پاية
پيوستگی متقابل غير سرزمينی که فراسوی دولت ها، عمل می کند، به مثابه پيروزی بازار
جهانی بر سيستم بين دولتی معرفی می کند که مبتنی بر اصل سرزمينی و قدرت نظامی -
سياسی است. برخلاف اين بينش که در پر فروش ترين کتاب نگری و هارد (5) بازتاب می يابد. کوکس با
اشاره به برهان مشهور کارل پولانی عليه افسانه بازار خود تنظيم در نبود
اجبار دولتی تصريح می کند که « جهانی شدن» پايان قرن 20 « به قدرت نظامی - سياسی
يک قدرت اجباری [مجري]» بستگی دارد، که چيزی جز « قدرت اتازونی در طرح ريزی قدرت
نظامی در مقياس جهانی نيست» (7).
هنگامی
که کوکس مقاله خود را می نوشت، بحث ديگر در چارچوب فرضيه ها نبود. همانطور
که مادلن آلبرايت ديرتر به ستايش
از آن پرداخت، جنگ خليج فارس خصلت بکلی « ناگزير» کسب کرده بود. صدام حسين با
ضميمه کردن کويت به عراق تصور کرده بود می تواند بدون کيفر اين اصل سرزمينی را که
گويا با « جهانی شدن » ديگر منسوخ شده نقض کند. او می انديشيد می تواند گريبان اش
را از بار وام عظيمی که طی هشت سال جنگ بی معنا عليه ايران خمينی انباشته بود، رها
کند و بدين ترتيب دولت دنباله رويی را به تصرف درآورد که عادت به « باز گردش»
دلارهای نفتی اش در اقتصادهای غربی کرده است. ضد حمله بين المللی - محاصره، تهديد
به مداخله نظامی زود به عراق نشان داد که حاکميت کشورها اصلی با هندسه متغير است و
تنها چند کشور قدرتمند کليد آن را در اختيار دارند. آنها تعيين می کنند که کدام «
حاکميت» و در برابر کی بايد در عرصة بين المللی حفظ شود و کدام حاکميت چيزی جز ذرة
معلق نيست. ديکتاتور عراق در آن وقت می پنداشت لحظه برای اعلام لغو يک جانبه وام
هايش در برابر اين قدرت ها مناسب است.
سرانجام
شرگريبان صدام را گرفت. او برای رم جديد، واقع در واشنگتن، امکان ايده آلی برای
اثبات خود به عنوان يگانه ضامن نظم امپراتورانه (نظم امپراتوری خاص اش) و نظم
امپرياليستی (نظم مجموع قدرت های سرمايه داری که بر بازار جهانی فرمانروايند) در
مقياس جهان فراهم آورد. عراق که از حيث نظامی از پا در آمد با اعمال تحريم برای
پرداخت « خسارت ها» ی سنگين جنگ که خيلی بيشتر از وامی است که صدام حسين پنداشته
بود می تواند آن را لغو کند، دچار محدوديت فراوان گرديد. درس برای مجموع سياره
سازنده بود: فراقدرت ايالات متحد فراخواندن به نظم و تنبيه جدی هر دولت را که می
کوشد نظم جديد امپراتورانه و قانون های خيلی مقدس مالکيت سرمايه داری را که بازار
جهانی بر آن تکيه دارد، به چالش بطلبد، بر عهده می گيرد.
در
هنگامی که اين خط ها نگاشته شد، عراق قربانی نخستين تظاهر برجستة قدرت نظم نو
امپراتورانه پس از جنگ سرد در معرض تدارک چهارمين تظاهر آن قرار داشت. اختلاف ميان
دو تظاهر دليل تحول رابطه های قدرت طی 12 سال است. در 1991 هنگامی که اتحاد شوروی
با وجود رو به زوال بودن هنوز وجود داشت و ايالات متحد در چنبره درگير بودن با «
سندروم ويتنام» (احساس ضد مداخله گرايانه در مردم ايالات متحد) نياز به جسارت برای
فرارفت از آن داشت و « انقلاب درکارهای نظامي» که در زمان رنالد ريگان آغاز شده بود، هنوز در بعدهای واقعی آزمودن
نشده بود - جرج بوش پدر در توافق با حقوق
بين المللی و راه حل سازمان ملل متحد به عقب راندن نيروهای عراقی به خارج از کويت
بسنده کرد.
دليل
اساسی اين بود که نخستين دستگاه اداری بوش هيچ راه حلی برای تعويض صدام حسين در
اختيار نداشت که قادر باشد با نيروهای خاص اش و با اتکاء به واشنگتن نظمی وابسته
به ايالات متحد در اين کشور دارندة ذخيره های بسيار مهم نفت جهان پس از پادشاهی
سعودی برقرار کند. به علت نبود چنين چشم اندازی و قادر نبودن در استعمار مستقيم
کشور، بوش پدر می بايست بين حذف صدام حسين، که آن را ابراز کرده بود و حتی تجزيه
کشور با دخالت همسايگان ترک، سوری و ايرانی يا حفظ او در قدرت در زير مراقبت يکی
را انتخاب کند. چنانکه می دانيم گزينه دوم انتخاب شد. نه فقط مستبد بغداد در رأس
قدرت به خود واگذاشته شد، بلکه نيروهای مسلح ايالات متحد حتی گذرگاهی برای سربازان
امپراتوری خود داير کردند تا بتواند در زير نگاه اش شورش ضد بعثی در جنوب کشور را
تارو مار کند (8). همچنين به اين رژيم اجازه دادند از هواپيماها برای سرکوبی شورش
جنوب و کردها در شمال عراق استفاده کند.
بعد
عراق از 1991 به مدت دوازده سال زير تحريم جنايتکارانه قرار گرفت که طبق ارزيابی
سازمان ملل متحد به قيمت تلف شدن بيش از يک ميليون نفر کودک و پير و جوان تمام شد.
اين يک جنايت عليه بشريت از تراز نسل کشی زير مراقبت شديد ايالات متحد و « توله»
بريتانيايی اش بود (9). اين سياست به موجب بمباران های مکرر و سازشکاری ديگر
عضوهای دايمی شورای امنيت سازمان ملل متحد انجام گرفت. واشنگتن از اين وضعيت در
مقياسی رضامند بود که بازار نفت جهانی از عرضة اضافی و جريان دوبارة توليد نفت
عراق با ظرفيت کامل در تب و تاب نباشد. اين در حالی است که اين کشور اکنون به علت
ويرانی زير ساخت ها و نوسازی نشدن تأسيس های نفتی اش به دليل تحريم ها قادر به
توليد بيش از نيمی از ظرفيت خود نيست و اين خطر وجود داشت که قيمت های هر بشکه نفت
خام به پايين تر از بهای مطلوب برای ايالات متحد سقوط کند و بدين ترتيب موجب
بيکاری فنی توليد کنندگان نفت در تکزان ( از تگزاس) گردد.
امروز،
چشم اندازهای بازار نفت جهانی احتمال زياد نامتعادلی های جديد در بورس های نفت را
نشان می دهند. و اين در قياس با گذشته به دليل ترقی پيوسته تقاضا که خشکيدن قابل
پيش بينی منطقة بهره برداری بسيار قديمی از جمله منطقه های خود ايالات متحد
را بايد بر آن افزود (10). و ناممکن بودن مکش بيشتر نفت در اغلب منطقه های نفت
جهان بيشتر ساختاری است، نه اتفاقي. علاقه به حوزة نفتی دريای خزر که ايالات متحد
در آن حضور نظامی دارد و يکی از منطقه های نادر ممکن نفت بهره برداری نشده
بشمار می رود، از همين وضعيت ناشی می شود.
پس
لازم است که توليد نفت عراق با ظرفييت کامل راه اندازی شود. اما اين امر به چند
سال بازسازی - مدرن سازی زير ساخت های کشور و بنابراين برداشتن تحريم ها نياز
دارد. به بيان ديگر، از ديدگاه واشنگتن لازم بود که رژيم صدام حسين واژگون شود و
قراردادهايی که او با شرکت های نفتی روسيه و فرانسه طی سال های تحريم منعقد کرده
بود، لغو گردد تا مسکو و پاريس را در برچيدن آن همراه سازد و بجای آن دولت زير
تيول ايالات متحد را که سهم شير را به نفع آن تأمين می کند، روی کار بياورد.
بر
اين اساس است که راه پيموده طی 12 سال در اثبات برتری ايالات متحد و ساختمان نظام
جديد امپراتورانه سنجيده می شود. در واقع، از پايان جنگ سرد فاصلة عظيم ميان وسيله
های نظامی ايالات متحد با وسيله های نظامی بقيه جهان پيوسته ژرفتر شده است. ايالات
متحد امروز به تنهايی نزديک به 40 % هزينه های نظامی جهان را در درست دارد و با
افزايش جديد بودجه پنتاگون در درازمدت که از زمان کلينتون آغاز شد، در زمان بوش
پسر پس از 11 سپتامبر شدت يافته است و شايد بزودی به سرحدی برسد که اين کشور به
تنهايی برای نيروهای مسلح خود که باندازة مجموع ديگر کشورهای جهان است، هزينه کند،
و از آن فراتر رود!
همين
برتری چشمگير وسيله های نظامی است که به دولت ايالات متحد امکان داد، آنچه را که
در 1991 تصورناپذير بود، مورد بررسی قرار دهد: تصرف مستقيم عراق محصول چنين
موقعيتی است. به عقيدة نيوزويک هفته نام معروف پرخبر « مقام های رسمی می گويند که طرح
[دستگاه اداری بوش برای پس از صدام حسين] بطور واقع گرايانه دور از اميدهای
دموکراسی در کوتاه مدت در عراق است. به پيش بينی آنها يک نيروی اشغالگر زير رهبری
ايالات متحد چندين سال در آنجا باقی خواهد ماند. اما يک دولت نمايندگی با دقت
انتخاب شده شامل نمايندگان گروه های اصلی قومی و مذهبی عراق روی کار خواهد آمد. يک
مقام بلندپايه که از نقشه خبر داد، می گويد: طرح يک سيستم کثرت گرا و نه دموکراتيک
به معنی « لفظي» را پيش بينی می کند» (11).
بدين
ترتيب نظم جديد امپراتورانه ايالات متحد سطح های متعدد فرمانروايی را ترکيب می
کند: کشورسالاری (Suzeraineté) در برابر قدرت های دست نشانده (واسالي). حکومت سرپرستی
(Protectora) در برابر قدرت های ديگر و ادارة استعماری مستقيم برخی قدرت ها.
اين شکل آخر بايد در حال حاضر برای کشوری به اندازه و اهميت عراق که دربارة آن
بسيار گفته شده، بنا بر سطح آن در تکميل ساختمان امپراتوری جهانی شده مورد بررسی
قرار گيرد.
اين
« ُسلطة ناهماني» ايالات متحد (12) يک پاشته آشيل واقعی است. جنبش های توده
ای در خود ايالات متحد که در گذشته مانع از صعود مرگبار جنگ ويتنام شدند و دولت را
به عقب نشينی واداشتند، می توانند همچنان کارساز باشند. از اين رو يگانه شکل های
مبارزه های کارساز عليه فراقدرت ايالات متحد که هنوز به قدرت مطلق نايل نيامده،
شکل هايی است که در برابر ناهمانی نظامی به نفع واشنگتن، ناهمانی (Asymétric)
سياسي- دموکراتيک به نفع جنبش توده ای قرار دارد که با مقياس توانايی اش در قانع
کردن مردم ايالات متحد نسبت به مشروعيت انگيزه اش، سنجيده می شود.
اين
همان چيزی است که روبر کوکس در
مقالة پيش گفته (1992) آن را خيلی خوب ديده بود که البته ديرتر به شکوفايی رسيد: «
در عرصة نظامي» مبارزه به ناهمانی بودن عليه انحصار متمرکز روی قدرت نظامی با
تکنولوژی بالا منتهی می شود. استراتژی هايی در خواست شده اند که روی نوع ديگر قدرت
تکيه می کنند. يک تجربه با روش های تقابل تا
اندازه ای بدون خشونت مثل انتفاضه بدست آمده است». (13)
در
اين مقياس پيشرفت انجام يافته از 11 سپتامبر 2001 تقريباً چشمگپرتر از عملکردهای
نظامی واشنگتن است: چنانکه کشورهايی چون بريتانيای کبير و ايتاليا با تظاهرهای ضد
جنگ بسيار وسيع بی سابقه ای روبرو بوده اند. تظاهرهای ضد جنگ اکنون در ايالات متحد
علی رغم آسيب ديدگی وخامت بار 11 سپتامبر به بالاترين سطح آن از پس از جنگ ويتنام
رسيده است.
ساخت جنبش جديد ضدنظامی گری و ضد امپرياليستی با
وزش بلند در مقياس جهانی که با ساخت جنبش جهانگرايانه از نوع ديگر در می آميزد و
پويايی آن را با مجموعة ضد سرمايه داری تقويت می کند، يگانه ضد حملة کارآ به نظم
جديد امپراتورانه مستقر در واشنگتن است. در واقع اين در خود واشنگتن است که اين
جنبش ها بايد برای برتری يافتن به اوج خود برسند.
نويسنده:
ژيلبر آخار، آموزندة علم های سياسی در دانشگاه پاريس 8 (سن- دنيس) او در
مجموعة Confrontation آکتوئل مارکس: « جنگ سرد جديد» (1991) را منتشر کرده
است. آخرين اثر او زير عنوان « شوک بربريت ها، تروريسم ها و نظم های جهاني»
است. انتشارات کمپلکس (2002).
منبع:
مجموعه «نظم جديد امپراتورانه» نشر دانشگاهی فرانسه بخش مجله ها، پاريس ژانويه
2003
پی
نوشت ها:
1-
بخش برگرفته از نخستين روايت جزيی از اين مقاله، نگارش تابستان 2002 که در نشريه «
پژوهش های بين المللي»
پاييز 2002 به چاپ رسيد.
2- Charles Conant, "The Economic Basis of
"Imperialism", North American Review,
September
1898, article reproduit dans Louis Snyder, The Imperialism Reader, Van
Nostrand, Princeton (NJ), 1962, pp. 84-87. Depuis la rédaction de ces linges,
ce même
texte
classique a été cité dans un article de John Bellamy Foster traintant de la
résurgence
du terme
"impérialisme" aux Etats-Unis en 2002: "The Rediscovery of
Imperialism",
Monthly Review, vol. 54, n° 6,
november 2002.
3- En risposte à des tirs de missiles chinois prés de
Taiwan, visant à intimider les
indépendantistes de l’ île à la veille d,élections, Washington dépêcha
dans la zone, à titre
dissuasif,
deux groupes aéronavals de cobat.
4- Sur le discours prononcé par George Bush pére le 11
septembre 1990, voir mon ouvrage Le
choc des
barbaries. Terrorismes et désordre mondial, Complexe, Bruxelles, 2002.
5- ميشل هارد و آنتونيو نگري، امپراتوري، مطبوعات
دانشگاهی هاروارد، کامبريج (MA )، 2000
6- Karl Polanyi, The Great Transformation, Beacon
Press, Boston, 1957 (premiére édition:
1944).
Traduction française: La grande tranformation, Editions Gallimard, 1983.
7- Robert W. Cox, "Global Perestroika",
in New World Order?, Socialist Register 1992,
dirigé par
Ralph Miliband et Léo Panitch, Merlin Press, Lodres, 1992, p. 36.
8- اين پاره ماجرا (اپيزود)
- که يادآور کشتارهای جمعی در صبرا و شتيلا در 1982 توسط چريک های افراطی راست
مسيحی
لبنانی زير نظارت ارتش اسرائيل به رهبری آريل شارون است، طبق ارزيابی های آمريکايی
ها 30000 کشته بجا
گذاشت.
9- اين اصطلاح توسط يک نشريه روزانه بريتانيايی
برای تونی بلر بخاطر رابطه های اش
با واشنگتن بکار برده شد.
10- با آهنگ کنونی استخراج نفت، طبق ارزيابی های جاری
ذخيره های نفتی ايالات متحد در آغاز دهة آينده به انتها
می رسد.
11- "Powell Pulls Through", Newsweek, édition
européenne, 18
novembre 2002.
12- دربارة اين مفهوم ها به اثر پيش گفته ام رجوع کنيد.
13- کوکس همانجا ص 41. البته، مسئله عبارت از انتفاضه
نخست فلسطينی است که در دسامبر 1987 براه افتاد که در آن «سنگ» های تظاهرکنندگان
توده ای سلاح بسيار مهيب عليه ارتش اشغالگر اسرائيلی بود. در « انتفاضه دوم» که در
سپتامبر 2000 آغاز گرديد، فلسطينی ها به افسون يک رهبری ديوان سالار، در دام توسل
به سلاح های گرم و سوء قصدها عليه جان غيرنظاميان افتادند.
بالا
بعدی * صفحة دری * بازگشت