رويای پشتونستان
نشريه آسيا تايمز
ترجمه رضا ثابتى / روزنامه شرق -
پنجشنبه 8 عقرب
آمريكا كه درمحدود كردن نيروهاي افراط گراي آسياي مركزي و جنوبي مانند طالبان و
القاعده با مشكل جدي روبه رو شده است، سياست جديدي را در پيش گرفته كه بازنده بزرگ
آن كسي نيست جز پاكستان، متحد اصلي واشنگتن در «جنگ با تروريسم». گزارش
هاي رسيده از ايالت سرحد شمالي پاكستان و ايالت بلوچستان حاكي از احياي مجدد جنبش
قومي پشتون ها و فعاليت آنها روي منطقه حساس «خط ديورند» است؛ منطقه مرزي بين افغانستان و پاكستان كه به طور مرتب
شاهد عمليا ت نظامي پاكستان به منظور زهر چشم گرفتن از قبايل مخالف حكومت مركزي
است. در انتخابات اخير در ايالت سرحد پاكستان، ائتلافي از شش حزب بنيادگراي حامي
طالبان و بن لادن تحت عنوان «متحده مجلس عمل»، بخشي از ائتلاف حاكم بلوچستان به
قدرت رسيدند.
بسياري از حكام فعلي افغانستان بر اين باورند كه توافق بين «شاه عبدالرحمن خان» و
«سرهنري مور تيمور» انگليسي در سال 1893 درتعيين خط ديورند به عنوان خط مرزي دو كشور اعتباري صدساله داشته و در سال
1993 منقضي شده است. حالا افغان ها از آمريكا مي خواهند كه مذاكرات جديدي درباره
خطوط مرزي پاكستان ترتيب دهد. حتي برخي مقامات افغاني صحبت از نقشه جديدي مي كنند
كه در آن شهرهاي مهم پاكستان مثل پشاور و كويته جزو خاك افغانستان محسوب شوند.
مقامات پاكستان هم اخيرا از ملاقات هايي بين حامد كرزی و «خان عبدالولي خان» رهبر پشتون ها مطلع شده اند كه باعث
نگراني آنها شده است. به خصوص اينكه فهميده اند اين مذاكرات با ترغيب آمريكايي ها
صورت گرفته است.
حزب عوام ملي به رهبري عبدالوالي
خان كه به صورت سنتي حزبي مخالف دولت است، در انتخابات اخير از دور خارج شد. پدرش
«عبدالغفارخان» كه از مخالفان استقلال پاكستان از هند در سال 1947 بود به خاطر
همكاري و روابط نزديكش با مهاتما گاندي به عنوان «گاندي سرحدي» لقب گرفته بود. ولي
خان مانند پدرش روابط نزديكي با هند و افغانستان دارد. او بعد از حمله شوروي سابق
به افغانستان در دهه هشتاد، مفهوم جديدي به عنوان «پشتونستان» خلق كرد و قوم پشتون
ساكن پاكستان را به «انقلاب سرخ» دعوت كرد، وي از آنها خواست تا با استقبال از
نيروهاي شوروي براي ساختن يك سرزمين پشتون متحد از دو بخش پشتون نشين افغانستان و
پاكستان از آ نها كمك بگيرند.
ملاقات اخير ولي خان و حامدكرزی كه برخلاف
روند مذاكرات و سمينارهاي برنامه ريزي شده در ايالات سرحد و بلوچستان انجام شد،
بحث داغ «پشتونستان» را داغ تر از هميشه كرد؛ موضوعي كه به وضوح مورد حمايت آمريكا
هم هست. هيأت هاي نمايندگي افغان هاي مقيم آمريكا و اروپا نيز از پشاور و كويته،
مناطق كليدي مرز ديورند، ديدار و از اتحاد پشتون
ها و احقاق حقوق آنان حمايت كردند. آنها گفتند كه مرز ديورند نه تنها بر تاريخ پشتون ها كه بر شرايط اجتماعي و اقتصادي
آنها نيز تاثير منفي گذاشته است. به گفته ماكان شينواري، افغاني مقيم آلمان، مرز ديورند نتيجه توطئه براي محدودكردن قدرت پشتون ها بوده
است. اين اظهار نظر ها سال هاست كه در منطقه شنيده نشده و به نظر مي آيد دوباره
موجي در حمايت از پشتون ها در حال شكل گرفتن است. آخرين بار شوروي سابق براي به هم
زدن ثبات منطقه در دهه هشتاد و در دوران اشغال افغانستان، اين ايده را مطرح كرده
بود. اما پس از سقوط شوروي و فروپاشي كمونيستم، گروه هاي ملي گراي افغان موضوع را
خاتمه دادند و براي اولين بار در تاريخ پاكستان با احزاب دست راستي پاكستان مثل
حزب «نواز» جمعيت مسلمانان پاكستان متحد شدند تا نشان دهند كه مسئله به وجود آمدن
سرزمين پشتون ها ريشه بومي در دو كشور ندارد و همواره توطئه خارجي ها بوده است.
اما حالا با مداخله نظامي پاكستان در آن منطقه و سكوت مطلق «متحده مجلس عمل»،
نيروهاي ملي گرا تلاش هايشان را براي به وجود آوردن يك منطقه پشتون نشين از كابل
تا پشاور و كويته دو چندان كرده اند. موضوعات حساس و تحريك آميزي مانند پشتونستان
و توسعه بلوچستان حربه مناسبي براي شكست قدرت نظام هاي موجود در افغانستان و
پاكستان است. احياي جنبش پشتون گرايي مي تواند باعث تحرك و ايجاد جنبش بين تاجيك
ها و ازبك هاي شمال افغانستان و در نهايت مبارزات فراوان براي تجزيه كشور شود. حتي
مي تواند جنبش هايي براي كشمير «بزرگتر» و يا پنجاب بزرگتر به راه بيندازد. البته
اينها همه عواقب بلندمدت ماجراست. نتيجه فوري و مهم مطرح شدن موضوع پشتونستان بي ثباتي در
پاكستان، ايران و افغانستان است، افغانستاني كه در عين مواجهه با اغتشاش و بي نظمي
تمام سعي خود را مي كند تا به كمك آمريكا نفوذش را در منطقه گسترش دهد.
بالا
بعدی * صفحة دری * بازگشت