از
هفت گوشه جهان
قاره سبز و جنگ آب
آفريقا كه روزي به قاره سبز معروف بود و جنگل ها و رودهاي
زيبايش شهره بودند، اينك با چالش هاي جدي كم آبي روبه روست. افزايش
جمعيت، توسعه شهرنشيني، خشكسالي هاي پي در پي، جنگ هاي داخلي
و نبود مديريت جامع براي آبخيزداري و فرآوري آب اين قاره را با يك بحران جدي
روبه رو كرده است. به تازگي وزيران ۱۹ كشور آفريقا طي نشستي در
آديس آبابا پايتخت اتيوپي مذاكرات مهمي را درباره مديريت بهتر
رودخانه هاي مهم آفريقا از جمله رود نيل، زامبزي و سنگال به انجام
رسانده اند. اين رودها در حكم شريان هاي حياتي قاره آفريقا محسوب
مي شوند و نقش تعيين كننده اي در اقتصاد كشورهاي اين قاره دارند.
كارشناسان پيش بيني كرده اند چنانچه براي استفاده مطلوب و بهينه از
منابع آب آفريقا چاره اساسي نشود، كشورهاي اين قاره در دو دهه آينده ممكن است،
درگير جنگ آب شوند. در حال حاضر تنها چهار درصد از آب شيرين آفريقا به طور
اصولي مديريت و مصرف مي شود.
ناوگان جنگلي فرسوده ممنوع!
فعالان محيط زيست در انگليس از انتقال ۱۳ فروند ناوشكن
فرسوده آمريكا كه طبق يك قرارداد ۱۷ ميليون دلاري قرار بود به حومه شهر «تي سايد»
انگليس برده شوند، جلوگيري كردند. تشكل هاي زيست محيطي موسوم به «عدالت زمين»
و « دوستداران زمين» در انگلستان با اين استدلال كه ناوشكن هاي فرسوده حامل
مقدار زيادي مواد سمي و سرطانزا هستند از ورود آنها به انگليس پيشگيري كردند. در
اطلاعيه مشتركي كه از سوي اين تشكل ها انتشار يافته، گفته شده است كه در
كشتي هاي فرسوده جنگي آمريكا چندين تن پنبه نسوز، رنگ سربي، جيوه و
عايق هاي الكتريكي كه عموماً سمي هستند وجود دارند و روا نيست، با پذيرش آنها
سواحل انگليس دچار آلودگي برگشت ناپذير شوند.
پكن و كابوس توفان شن
شهر قديمي و باستاني«پكن» پايتخت چين همواره از
توفان هاي شن آسيب ديده است. توفان هاي شن كه از بيابان هاي
مغولستان داخلي واقع در شمال چين آغاز مي شوند، براي مردم پكن به مثابه يك
كابوس در فصل هاي گرم سال تكرار مي شوند اما به تازگي مقامات چيني تصميم
گرفته اند با ايجاد يك ديوار سبز در شمال پكن اين شهر قديمي را از هجوم
توفان هاي شن در امان نگه دارند. كارشناسان محيط زيست در چين
مي گويند: ناحيه مغولستان به دليل تخريب سريع پوشش گياهي، بيابانزايي به منبع
مهم توفان هاي شن تبديل شده است به همين دليل مسئولان چيني برآنند تا در قالب
برنامه هاي دراز مدت با روند نگران كننده تخريب پوشش گياهي در اين مناطق
مبارزه كنند.
تنها ۱۵۰ قلاده ببر
زماني كه كشور ميانمار (برمه) از مستعمرات انگليس بود، جمعيت
انبوهي از ببرها در اين سرزمين زندگي مي كردند و ببرهاي برمه حتي از ببرهاي
تاميل و هند شهرت بيشتري داشتند. اما كشتار بي رويه اين گونه زيبا و ارزشمند،
سبب شد كه نسل ببر در برمه منقرض شود. تحقيقات نشان مي دهد كه بيشترين تلفات
ناشي از شكار بيرحمانه ببرها در خلال دهه هاي منتهي به ۱۹۸۰ ميلادي بوده است.
زماني كه در مورد روغن و دندان ببر و اثرات درماني شگفت انگيز آنها، شايعات زيادي
در شرق آسيا پيچيده بود. گو اينكه طبق مستندات تاريخي در فاصله سال هاي ۱۹۲۸
تا ۱۹۳۲ ميلادي يعني دوره سلطه انگليسي ها بر برمه حدود ۱۳۸۲ قلاده ببر در
نتيجه تيراندازي شكارچيان تلف شدند. انجمن جهاني حفظ حيات وحش جهان اعلام
كرده است كه اكنون تنها ۱۵۰ قلاده ببر در سراسر ميانمار وجود دارند. نسل گونه ببر
در شبه قاره هند و كشورهاي جنوب شرقي آسيا با خطر انقراض كامل روبه رو است و
تنها راه نجات اين حيوان، ممنوع ساختن تجارت ببر در اين سرزمين ها است.
توقف يك طرح در آمازون
پروژه بهره برداري از منابع عظيم گاز در بخش هاي
وسيعي از جنگل هاي آمازون رد شد و به اين ترتيب، جنگل ها و
ذخيره گاه هاي نادر اين منطقه، از يك عامل تهديد كننده جدي نجات
يافته است. به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس از واشنگتن، بانك صادرات- واردات آمريكا
كه سرمايه گذار اصلي اين پروژه است، در پي اعلام خطر و هشدار طرفداران حفظ
محيط زيست، از تامين مالي اين پروژه صرفنظر كرده است. طبق برآورد كارشناسان،
در اين منطقه از جنگل هاي آمازون كه در محدوده جغرافيايي كشور پرو قرار دارد
معادل ۱۳ تريليون فوت مكعب گاز طبيعي همراه با نفت وجود دارد. هدف اصلي اين طرح گازرساني
با استفاده از خط لوله از فراز كوه هاي آند به «ليما» پايتخت پرو بود كه بايد
تا اواسط سال ۲۰۰۴ ميلادي انجام مي شد.
آلودگي صوتي در اقيانوس ممنوع!
دادگاهي در آمريكا، بهره برداري نوعي دستگاه بسيار قوي
ايجاد فركانس هاي صوتي توسط نيروي دريايي اين كشور را ممنوع كرد. قاضي دادگاه
به استناد شكايات كارشناسان محيط زيست، استدلال كرده است كه پالس هاي صداي
بلند اين دستگاه كه زير كشتي هاي نيروي دريايي آمريكا نصب مي شود به
سيستم ارتباطات، تغذيه مهاجرت آبزيان و به ويژه نهنگ ها آسيب مي رساند و
در مواردي باعث خونريزي و مرگ اين حيوانات شده است. طبق نظر كارشناسان، صداي اين
دستگاه ها در فواصل بسيار دور و در بستر اقيانوس ها شنيده مي شود.
از يك دهه پيش به اين سو هواداران حفظ محيط زيست براي جلوگيري از نصب اين
دستگاه ها بر روي كشتي ها، در حال مبارزه هستند و سرانجام نيز، راي خود
را به كرسي نشاندند.البته طبق راي دادگاه، استفاده از اين دستگاه در
محدوده هاي مشخصي از اقيانوس ها براي نيروي دريايي آمريكا ممنوع شده
است.
تابستان داغ فرانسه و درس هاي
ماندگار
تابستان امسال با گرماي كم سابقه در فرانسه، درس هاي كم
نظيري به مردم اين كشور به ويژه به كشاورزان داد. از جمله اينكه، به علت كمبود آب،
در بسياري از باغ ها درختان سيب آسيب ديدند و محصولات آنها از ميان رفت. اما
در نهايت شگفتي، معدود درختان بومي سيب هنوز در دره هاي حاصلخيز محدوده كوه
مونبلان، وجود دارند و حتي در حومه پاريس، از گرماي بي سابقه تابستان امسال
آسيب نديدند. به همين دليل، رويكرد تازه اي براي مراقبت و تكثير،
گونه هاي وحشي سيب در فرانسه آغاز شده است و هدف آن است كه از اين طريق به
گونه هاي مقاوم تري در مقايسه با سيب هاي معمولي دست يابند.
«سارس» و محيط زيست
تازه ترين تحقيقات دانشمندان در چين مشخص ساخته است كه
استفاده از گوشت«راكون» جانوري كه گوشتخوار و از گربه سانان است، باعث شيوع بيماري
خطر ناكي در اين كشور شد. پيش از اين بارها اعلام شده بود كه بيماري «سارس»
رابطه مستقيم با حيوانات دارد، اما نوع رابطه مشخص و اعلام نشده بود. اينك با
صراحت پژوهشگران چيني اعلام كرده اند كه سارس نخستين بار در اسفند ماه
سال گذشته در نواحي جنوب چين شيوع پيدا كرد و به سرعت همه گير شد. آوازه شيوع
و خطرات اين بيماري، حتي حوادث مربوط به حمله آمريكا و انگليس به عراق را تحت الشعاع
قرار داد.
كشف ريشه هاي بيماري سارس با منشا ويروس بسيار مقاوم، بار ديگر اين واقعيت را
به اثبات رسانده است كه انسان در تنوع غذايي خود مختار نيست، به هر ترتيبي كه
مي خواهد عمل كند در بسياري از اقوام و نژادهاي انساني استفاده از گوشت
حيوانات گوشتخوار منع شده است.
در فرهنگ ديني و ملي ما نيز استفاده از گوشت اين قبيل حيوانات ممنوع است. اين
ممنوعيت پيش از آنكه ريشه در نوع يا مزه گوشت و انطباق آن با ذائقه آدمي داشته
باشد، معلول يك شناخت عميق و تجربي بشر از ناسازگاري اين نوع گوشت با ارگانيسم بدن
انسان است.
ناديده گرفتن اين خط قرمزهاي غذايي مي تواند به پيامد هاي ناگواري از
اين قبيل بيماري كشنده و فراگير سارس منجر شود. در دهه اخير، همچنين شاهد بوديم كه
رويكرد غير متعارف ، تراست هاي دامپروري در انگلستان و فرانسه در
بهره برداري از مواد پروتئيني برگرفته از گوشت براي توليد غذاي دام ها
از جمله «گاو» چگونه منجر به بروز شيوع بيماري جنون گاوي شد و ميليارد ها
دلار خسارت به بار آورد.
جنون گاوي در واقع محصول آزمندي نزديك به جنون جهان سرمايه داري براي دستيابي
به توليد و سود بيشتر به هر قيمت است، اما قوانين زيستي جهان هستي با واكنش
بهنگام و قانونمند به ما هشدار مي دهند كه به اين قوانين احترام بگذاريم. در
گوشه ديگري از جهان بهره برداري بي رويه از درختان باراني(درختاني كه با
ايجاد بخار متراكم آب به باروري ابرها و بارش باران كمك مي كنند) منجر به
نابودي بخش هاي وسيعي از اين جنگل ها شده است.
يكي از كمپاني هاي بزرگ توليد كننده همبرگر در
جهان كه مركز اصلي توليد آن در ايالات متحده آمريكاست، باكي ندارد كه با استفاده
از چوب درختان بسيار نادر و كمياب باراني در اندونزي، كاغذ نرم و لطيفي براي
بسته بندي محصولات خود به دست آورد. مصرف كنندگاني كه در
پايتخت هاي اروپايي از جمله «پاريس»، از شعبه هاي فروش اين نوع همبرگر
خريد مي كنند، نمي دانند در ازاي توليد آن كاغذ لطيف، چه حجمي از
جنگل هاي مناطق حاره از ميان رفته است و چه تاثير ناگواري در چرخه
آب وهوايي جهان داشته است.
تابستان داغ امسال اروپا كه منجر به مرگ چند هزار نفر در فرانسه شد،اين واقعيت
هشدار دهنده را بازگو مي كند كه قوانين زمين و محيط زيست ما شريف و
در خور احترام اند، هر جا كه زياده خواهي ما به اين قوانين آسيب برسانند
زيان آن را دريافت مي كنيم. بعيد نيست آنچه كه به صورت يك فريضه اكنون ذهن
دانشمندان جهان را به خود مشغول كرده است، روزي نشانه هاي خود را بروز دهد.
زيست شناسان پيش بيني كرده اند كه تخريب و آلودگي محيط زيست
در ابعاد نگران كننده كنوني، قبل از هر چيز گونه انسان را در معرض خطر نابودي
قرار خواهد داد. اين تاواني است كه بشر در ازاي رفتار نادرست خود با طبيعت و مواهب
طبيعي مي پردازد. همانطور كه اروپاي مدرن و مجهز، نتوانست در كوران تابستان
داغ امسال از تلفات انساني جلوگيري كند.
اعتراض جهاني به روند نابودي
جنگل هاي حاره
يكي از غمبارترين روندهاي نابودي جنگل در اندونزي
جريان دارد. سرزميني كه از صدها جزيره كوچك و بزرگ تشكيل شده و تمامي اين جزاير كم
و بيش، پوشيده از جنگل هاي مناطق استوايي و گونه نادر و با ارزش درخت باراني
است، اما سالهاست كه اين جنگلها دستخوش بهره برداري هاي وسيع و مخرب
توسط ايادي شركت هاي چند مليتي چوب بري مي باشند و هر سال از وسعت
و تراكم آنها كاسته مي شود.
علت هجوم به جنگلهاي اندونزي را بايد درتلاش وسيع شركت هاي چند مليتي
به منظور دسترسي به يكي از مرغوب ترين چوب هاي جهان با خدمات و
كارگران بسيار ارزان جست و جو كرد. در اين ميان فقر مردم اندونزي به ويژه در
نواحي جنگلي موجب تسريع اين روند شده است. مقامات اندونزي به تازگي و با توجه
به پيامدهاي سوء نابودي جنگل ها بر اقليم و منابع آب اين كشور تصميم
گرفته اند، در حد امكان از تاراج جنگل هاي اندونزي جلوگيري كنند، اما
مشكل اصلي آن است كه فساد ناشي از رانت خواري مسئولان دستگاه ها در اين
كشور هر طرح مفيدي براي پيشگيري از نابودي جنگل ها را دستخوش موانع گوناگون
مي كند. به گزارش خبرگزاري فرانسه از جاكارتا، «پراكاسا» وزير جنگلداري
اندونزي به تازگي و در تعقيب طرح هاي مربوط به حفاظت از جنگلهاي اين
كشور، سنگاپور را متهم كرده است كه در قاچاق چوب از اندونزي به خارج نقش دلال را
برعهده دارد و تلاشهاي اين كشور را براي مراقبت از جنگلها با مشكل روبرو
مي سازد. اين مقام اندونزيايي همچنين چين را نيز متهم به دست داشتن در روند
ناسالم قاچاق چوب از اندونزي كرده است.
وزير جنگلداري اندونزي، خواستار امضاء توافقنامه با سنگاپور براي جلوگيري از قاچاق
چوب شده است. چنين توافقنامه اي ميان اندونزي و چين پيش از اين به امضاء
رسيده، اما هنوز به اجرا درنيامده است.
بسياري از تشكل هاي زيست محيطي از جمله گروه «ديده بان جهاني
جنگل ها» كه مقر آن در آلمان مي باشد، نگراني شديد خود را از روند نابودي
جنگل هاي اندونزي به مثابه از دست رفتن يكي از باارزش ترين
ذخيره گاه هاي طبيعي جهان ابراز داشته اند.
بالا
بعدی * صفحة دری * بازگشت