موقعيت زنان پس از طالبان در افغانستان
مصاحبه
آزادى زن با اعظم کم گويان
آزادى زن: موقعيت زنان در افغانستان پس از طالبان را امروز چگونه ارزيابى
ميکنيد، بطور عينى چه تغييراتى اکنون در زندگى آنها حاصل شده است؟
اعظم کم گويان: با گذشت درحدود
سه سال از سقوط طالبان زندگى زنان همچنان پر از خشونت و
بيعدالتى است. زنان در بسيارى از مناطق اين کشور از دسترسى به امکانات آموزشى
محرومند، ٩٥ درصد آنها بيسوادند، به مراقبتهاى درمانى نجات جان از مرگ دسترسى
ندارند، تجاوز جنسى، تعدد زوجات، ازدواجهاى اجبارى، ازدواج دختران ٨ و ٩ ساله،
خريد و فروش زنان يا معاوضه آنان با کالاهاى ديگر و برقع بيداد مى کند. بسيارى از
زنان در مناطق جنوب و جنوب شرقى هنوز از ترک خانه منع مى شوند. اين تجاوز و
بيحقوقى از همه سو، از طرف مامورين دولتى، اوباش لمپن و تفنگچى و افراد طايفه و
اعضاى خانواده نسبت به زنان صورت مى گيرد. همين چند روز پيش با پخش ترانه يک زن در
تلويزيون براى اولين بار پس از سر کار آمدن طالبان، دادگاه عالى اين کشور خواهان
منع خوانندگى زنان شد. دختران حق رفتن به مدرسه را پيدا کردند اما مدارس توسط
مرتجعين بمب گذارى مى شوند. بخش کوچکى از زنان هم به سر کار بازگشتند. اينها
داستان ناگفته رنج و محنت زنان در اين کشور است.
آزادى زن: در قانون چه تغييراتى بوجود آمده است؟ هفته پيش لويى جرگه قوانين را
تثبيت کرد؟
اعظم کم گويان: قانون اساسى جديد، چهارچوب يک جمهورى اسلامى و يک طالبان "غرب
پسند" را تصويب کرده است. در نظر اول تصويب يک قانون اساسى و اعلام جمهورى هر
چند اسلامى در جامعه اى که بر اساس سيستم عشيره اى و جولانگاه دار و دسته هاى
قاچاقچى و اوباش قبايل مختلف است، شايد مثبت ارزيابى شود. علاوه براين، قوانين
سيويل هستند اما "تا آنجا که با دين مقدس اسلام در تناقض قرار نگيرند".
بطور مثال عليرغم برسميت شناختن آزادى بعنوان حق طبيعى فرد، حقوق برابر زن و مرد،
آزادى بيان و آزادى اعتقاد به اديان ديگر، منع شکنجه و برسميت شناختن برخى حقوق مالکيت
براى زنان در اين قانون اساسى، عبارت "تا جايى که با شرع مقدس اسلام در تناقض
قرار نگيرد" اين حقوق را بلافاصله روى کاغذ هم پايمال مى کند. علاوه براين در
قانون اساسى آموزش و تحصيل هم رايگان اما اسلامى اعلام شده است.
اين قانون اساسى انعکاس موازنه قدرتى است بين غرب
(آمريکا) که در مورد افغانستان زير يک فشار بين المللى قرار گرفت با دار و دسته
هاى اسلامى ائتلاف شمال. گنجاندن حقوقى که به آن اشاره کردم انعکاس اين فشار است
که به غرب و سرانجام به قدرت سياسى در افغانستان تحميل شده است که البته بلافاصله
در اين قانون توسط شريعت اسلام مثله ميشود. اين جمهورى اسلامى و طالبان "غرب
پسند" است به اين خاطر که ضمن حفظ ساختار پوسيده عشيره اى و بافت اسلامى قدرت
در افغانستان، افراط ها و زياده رويهاى طالبان را ندارد و براى غرب قابل کنترل
است.
آزادى زن: ممکن است مخالفين شما بگويند هر چه باشد وضع از قبل بهتر است،
منظورشان چيست؟ با اين ادعا موافقيد؟
اعظم کم گويان: چرا ما بايد بين بدترين و بدتر يکى را انتخاب کنيم؟ از نقطه نظر دول
غربى وضع بهتر شده اما براى ميليونها انسان بخصوص زنان محروم تغييرات ناچيزى صورت
گرفته است.
آزادى زن: خود شما چه تصويرى از اين موقعيت بهتر بدست ميدهيد؟ چگونه ميبايد
وضعيت تغيير کند که آن را بهتر بناميم؟
اعظم کم گويان: قبل از هر چيز مذهب از دولت و آموزش و پرورش جدا شود. تمام قوانين
اسلامى و عشيره اى و حجاب و جدا سازى جنسى ملغى بشوند، برابرى زن و مرد اعلام شود.
علاوه براين ساختار سياسى اين کشور بايد غير قومى و غير عشيره اى و کاملا سيويل
باشد. کليه دارو دسته هاى عشيره اى خلع سلاح بشوند و يک نيروى ويژه بين المللى بر
تمام اين پروسه نظارت کند.
آزادى زن: آيا به نظر شما جنبش آزاديخواهانه و برابرى طلبانه زنان از فرصت سقوط
طالبان توانست به نفع خود استفاده کند؟
اعظم کم گويان: متاسفانه عليرغم تلاش و فداکاريها و با در نظر گرفتن دشواريهاى زياد
بر سر راهشان بنظرم جنبش آزاديخواه زنان نتوانست از خلا حاصل از سقوط طالبان
استفاده کنند و بيشتر به تبليغات و افشاگرى و ارائه خدمات امدادى پرداختند يا به
صورت گروه فشار عمل کردند.
آزادى زن: موانع اين جنبش را چه ميدانيد؟
اعظم کم گويان: فقدان يک بينش انترناسيوناليستى و عدم يک افق ماگزيماليستى و
سوسياليست در مبارزه اين نيروها بخصوص راوا، ابعاد مبارزه آنها را محدود کرده است.
تلقى آنها از نيروهاى آزاديخواه جهان بعنوان پشت جبهه اى براى مبارزه در افغانستان
و نه بخشى از خود اين مبارزه و عدم همبستگى با مبارزه آزاديخواهانه عليه اسلام
سياسى در کشورهاى اسلام زده از جمله ايران و عراق، از ضعفهاى اين جنبش است.
آزادى زن: طرح چه مطالباتى را براى اين جنبش حياتى ميدانيد؟
اعظم کم گويان: فراتر از مطالبات، من حاکم شدن افق سوسياليستى بر جنبش آزادى زنان را
حياتى ميدانم. جنبشى که با اتکا بر دفاع بى قيد و شرطش از انسان و انسانيت،
ناسيوناليسم و تنگ نظرى را کنار بگذارد و جبهه اى از آزاديخواهان در منطقه و جهان
را براى مبارزه عليه دول غربى و اسلام سياسى به حرکت درآورد.
آزادى زن: رابطه اين جنبش را با جنبش آزادى زن در ايران چگونه ميبينيد؟ آيا به
نظر شما شعار مرگ برطالبان، چه کابل چه تهران قديمى است؟ امروز چه بايد گفت؟
اعظم کم گويان: بخشى از سوال شما را بالاتر جواب داده ام. دشمن هر دو ما اسلام سياسى
است و همسرنوشتيم. امروز بايد گفت: مرگ بر هر دو جمهورى اسلامى، زنده باد
سکولاريسم و حکومت غير قومى.
آزادى زن: اگر شما الأن يکى از فعالين آزادى زن در افغانستان بوديد چه ميکرديد؟
اعظم کم گويان: بلافاصله با جنبش آزاديخواهانه زنان در ايران و عراق مرتبط مى شدم. از
بينش کمونيسم کارگرى و تجارب آنها مى آموختم و مبارزات حق طلبانه زنان را براى
سکولاريسم و آزادى و برابرى سازمان مى دادم و با تکيه بر انترناسيوناليسم،
وسيعترين نيرو و حمايت را از آزاديخواهان جهان مى گرفتم.
آزادى زن: چه احساسى به شما دست داد وقتى آن زن شجاع افغانستانى به نام ملالى
جويا از حقوق زنان دفاع کرد؟ ميگويند شيرين عبادى چون در ايران هست نميتواند حرف
بزند، اين مقايسه را قبول داريد؟
اعظم کم گويان: به شوق آمدم و به شجاعت او در مقابل مرتجعين آفرين گفتم بخصوص با وجود
همه تهديدها و فشارهاى اسلاميون از عمل خود دفاع کرده و بر حق طلبى اش پافشارى
کرده است. ملالى جويا صداى آزاديخواهى زنان عليه اسلام سياسى است و شيرين عبادى
مدافع يک حکومت اسلامى ميانه رو است. تفاوت، چنانکه مى بينيد از زمين تا آسمان
است.
آزادى زن: به عنوان مبتکر ايجاد کميته دفاع از حقوق زنان در خاورميانه وزنه
فعاليت و تلاش جنبش و شبکه هاى زنان و مردان آزاديخواه در افغانستان را چگونه
ارزيابى ميکنيد؟
اعظم کم گويان: جنبش آزاديخواهى وسيعى است اما از ضعفهايى مانند محدودنگرى و فقدان
بينش انترناسيوناليستى رنج مى برد. اين جنبش بلند پرواز نيست. نبود يک افق
سوسياليستى و روشن با مطالبات ماگزيماليستى مشکل اصلى مبارزين آزاديخواه در
افغانستان است.
آزادى زن: پيام شما به آنها چيست؟
اعظم کم گويان: من برايشان در پيشبرد اين مبارزه شريف و انسانى عميقا آرزوى پيروزى مى
کنم. آنها تنها نيستند، ما در يک جبهه متحد عليه اسلام سياسى و براى سکولاريسم و
آزادى قرار داريم. ما با رشته هاى قوى بهم پيوسته ايم و پيشروى هريک از ما مبارزه
ديگرى را تقويت مى کند. شرط پيشروى ما دفاع بى قيد و شرط مان از حقوق انسان و اتکا
به سوسياليسم و انترناسيوناليسم است.