« ارمغان چاه آب »
ارمغانی دلنشين
نصير مهرين
ارمغان چاه آب
نويسنده : داکتر جمراد جمشيد
به کوشش : زرشيد شعله
تاريخ چاپ : بهار 1382 خورشيدی
شماره گان : 1000 نسخه
ناشر : انتشارات ميوند
درپنج بخش با فصل های مربوط و 282 صفحه
اگر در صدر سخن نارضايتی از مشکل بی اطلاعی از وطن را بياورم که بسياری بدان گرفتاريم ؛ « ارمغان چاه آب » رهنمودی در گشايش آن گره و مشکل تواند بود. بی تعارف ، ما از تاريخ و فرهنگ و عادات و رسوم وروحيات وطن خويش يا نمی دانيم و يا کمتر و در گونه های ناقص چيزی خواهيم دانست. مگر نه اينست که اگر کارسازان و تاريخ سازان و مدعيان دگرگونی جامعه از جامعه و مردم ميدانستند ، اينک ، جامعه حمال اندوه طاقت سوز نمی بود. اما ترديدی هم در کار نيست که اگر گفته شود ، آن همه قشر دست اندرکار « ادای رسالت» در جامعه از جوامع ديگر و به ويژه جوامع طرف سجود سياسی و فرهنگی چيزهای هرچند ناقص و جعل زده ميدانسته اند. درد بی اطلاعی از جامعه برای مردم ما دردی مزمن و استخوان سوز با پرداخت بهای بسيار، تاسف بار و جبران ناپذير بوده است. مگر می شود ، در پی نجات بيماری بود ، اما از ويژگی های درد و اوصاف آن با بی خبری نسخهً علاج نوشت؟
شکوه از نبود اطلاع از وطن درمحدوده قشر سياسی انديش ، فاقد زحمت آنکه سر را در گريبان ببرد ووطنش را بشناسد ، پايان نمی يابد. اهل تحقيق و رشته های ويژه جامعه شناسی نيز دراين زمينه بار تقصير و ملامتی را حمل ميکنند. سخن ناصواب خواهد بود اگر کار کردهای پيشينه و موجود را اندکی از اشارات داشته اند درنظر نگيريم ، اما ناگفته پيداست که زحمات انديشمندانه و برملاساز ويژگی های وطن ما جای تاثيرگذار و کار ساز خويش را بازنيافته و آن وظيفهً مهم با گسستگی و نواقص و باکم رنگی هايش جلوه داشته است.
هنگام مکث بدين خلا و راه چاره جويی اش شايد يکی از تصورات و پندارها اين باشد که به منظور شناخت و معرفی وطن ، به اجزا و در هيئات جدا افتاده ها عطف توجه شود. زيرا اين جامعه در نگاه های نخستين اش نيز سخن از وجوه تمايز و نبود توحيد و انسجام اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی .... دارد. همان گونه که در معرفی تاريخ ادبيات ما ، نمی شود شيوه های پيشينه و سنتی را کنار نگذاشت و به جای آن به ادبيات اجزا توجه بايد کرد ، دريافت اطلاع دقيق از وطن نيز لازمه اش ره بردن به ژرفناهای وطن ، بدان مفهومی است که مردم و آنهم اکثريت مردم از محلات خويش دارند. و اين مردم را به تنهايی با محلات جدا افتاده از هم بازنمی توان شناخت بلکه ويژگی های بسياری است که آنها را جدا نگهداشته است . کتمان اين ويژگی ها سعی در جهت وطن نشناسی است لاغير ، کوشنده تهيه و چاپ کتاب ارمغان چاه آب نيز با درک همان ذهنيت است که درمقدمهً خويش مفهوم وطن را باين عبارات توضيح داده است : " برخی اوراق اين کتاب ... موی سپيدان و بزرگان وطن ما ( چاه آب ) را معرفی داشته ... اگر بسنده و در برگيرنده ، همه انسانهای شريف وطن ما نباشد ، ... ميتواند مشت نمونه خروار يک ارمغان خوبی باشد".
*******
هنگاميکه مطالعه کتاب ارمغان چاه آب نوشته داکتر جمراد شعله پايآن يافت ، احساسی که برايم دست داد اين بود که نويسنده گامی عملی و پيشتر و بيشتر در زمينهً رفع مشکل از طريق معرفی يک جز با احترام و اعتقاد به وطن افغانستان برداشته است.
نويسنده کتاب ارمغان چاه آب ، برحق دراين معرفی موفق است. او از اوضاع جغرافيايی می آغازد ؛ خواننده را به تاريخ اوضاع جوی چاه آب ، وجه تسميه و ساختمانها ، کوهها ، دشت ها و چشمه سارها آشنا می سازد. از اوضاع اجتماعی تصوير جالب بدست ميدهد. از گروه های مختلف مردم ، روابط و ضوابط مسلط ، از فعل و انفعال روابط در بستر دگر گونی های سياسی می نويسد. از ادبيات ،موسيقی و رسامی سخن ها دارد. دراين راستا و با آنچه در معرفی اين وطن برگزيده است ، سخنش تنها پيروی شيوه های ديرينه و مسلط مبنی بر معرفی چند تن شاعران نام دار نيست ، بلکه از ادبيات چوپان های صحرا ، دهقان های قلبکی و هيزم کشان جنگل ، از شعر و سخنی که ازبذرعه استادان علم و ادب اين سرزمين نشئات کرده و از کهن کرباس پوشان نان جوين خور ، از ترنم های عوام الناس ؛ تصويری دل انگيز بدست ميدهد.
نويسنده ارمغان چاه آب ، هرقدر به دورانی که خودش شاهد بروز رويداد ها و صحنه ها بوده است نزديک ميشود ، با نام بردن از اشخاص و تاريخ و فضای رويداد ها ، خاطرات را به گواهی می طلبد و در معرفی وطن عزيزش کسب موفقيت دارد.
نويسنده دراين عرصه ، گزارشگر محافظه کار و متعارف ، از گونهً هراس زده های دوست ياب و دربند ملحوظات خاطرخواهی و رنجش اين و آن هم نيست. آنجا که پای معرفی اشخاص و استعداد هايشان در ميان است ، نفی مطلق مروج را کنار گذاشته است. و چون ره به معرفی درد های چند دهه پسين می برد ، بی محابا قلمش عقايد و افکار غلط و زيانمند و اسيب پذيرساز همان استعداد ها را نيز در معرض سرزنش و نکوهش قرار ميدهد.
درينجا قصد ما معرفی تمام نکات دلنشين کتاب و احساسی که از خواندن آن دست داده است ، نيست. بهتر آن تواند بود که خواننده را به مطالعه اين اثر دعوت کرده و از قلمزنان هم ميهن بخواهيم تا در معرفی وطن خويش بکوشند ، پنداشته می شود که از تصويرهای جداگانه يی که در کنار هم می گذاريم ، ارمغانی با تصوير بزرگتر در معرفی افغانستان خواهيم داشت.
قلم جمراد شعله صميمانه تر و مهربانتر باد ، قلمی که برحق ميراث بردار فرهنگی و ادامه دهنده صادق آن پير آراسته به هفت هنر ، شادروان جمشيد شعله است.
بالا
بازگشت