افغانستان جامعهً رشوت زده
نصير مهرين
چناب نصير مهرين ، محقق و نويسندهً سرشناس کشور ، به سلسله کار های بزرگ سياسی و فرهنگی شان ، دراين اواخر ، کتابی را تحت اين عنوان به چاپ رسانيده اند.
در مقدمه اين اثر ارزشمند و خواندنی آمده است : « ديريست که در افغانستان دردمند ، سايهً شوم دشواری های اجتماعی و اقتصادی و نابکاری نهاد های اداری ، قضايی ، خقوقی و فرهنگی مرتبط با آن ، گسترده تر و رنج آور تر مردم را می آزارد. ازميان درد هايی که مردم ديده اند و اکنون حضور آن را بيشتر لمس ميکنند ، رشوت است.
رشوت و رشوت ستانی يا رخساره يی از ناهنجاری ها و مردم آزاری های ديرينه ، درد شناخته شدهً مزمن و علاج نديده يی است که در پيکر افغانستان به گونه رنج آور و طاقت سوزی لانه کرده است.
با اطمينان خاطر ميتوان ادعا کرد که رشوت ستانی امروزينه و موجود نيز مانند پيشينه ها در شهر ها و همه گوشه ها و اطراف افغانستان برای مردم شناخته شده است. از قصر و کاخ اقتداری رئيس جمهور ، شاه و يا اميری در آن بوده است تا دور افتاده ترين کلبهً انسان روستايی ، با نام رشوت آشنايی داشته اند زيرا خانوادهً را سراغ نتوان داشت که به گونه يی در زندگی خويش با موضوع رشوت ، رشوت گيری و رشوت دهی سروکاری به هم نرسانيده باشد. نقش رشوت و قصه های ناشی از حق تلفی ها و ظلم هايی که مردم از ناحيه آن ديده اند ، اگر اندکی روی کاغذ آمده ، اما از زبان به زبان و سينه به سينه مردم بسيار ره پيموده و داستان های آن عمر طولانی کرده است . اين است که مردم با آن به عنوان وسيلهً کار ساز برای تحقق حق تلفی ويا حق جويی ديده و آشنايی دارند.
از همينجا نيز است که پنداشته ميشود نشانی کرد و تشخيص جوانب مختلف و رشوت ستانی و ريشه يابی آن ميتواند ره به شناخت ناهنجاری های موجود در جامعه ما ببرد. زيرا در بافت ساختار اداری و ناهنجاری های اقتصادی و اجتماعی رشته يی است که با رنگ و جلوه متبارز ، یا ساير ناهنجاری ها گره خورده است و بناربرهمين دليل نيز هست که ميشود با نشان دادن آن ، بقيه ابعاد مصيبت آميز دشواری های متعدد و حاکم در جامعه را شناخت.
با اين نگاه مميشود گفت که اگر درست است که جوامع انسانی خود را در فرهنگ سياسی ، اداری ، راه و روش سلوک با همی ، در قوانين و در نهاد های دولتی ميتوانند باز شناسد ؛ بی گمان پذيرفته تواند شد که ديدار با رشوت ستانی نيز در باشناسی جامعه و رنجهای تراکم کرده ديداريست با نتايجی از نظام بی عدالتی ها در جامعه ما.
هنگام نشان دادن نقش وکارکردهای آن ، ذهن راه جويانه وتغيير خواه، بيش از پيش به غمخواری تهيهً يک طرح با مسئوليت و اصلاح جويانه معطوف ميشود.
و در همين راستا وقتی از راه جويی برای حل اين مشکل سخن گفته ميشود ، از گفتنی بيشتر بی نياز است که تامل و انديشه بيشتر و ژرفتر را خواهان ميیاشد نه طرحی در محدوده شعار بازانه اش.
چون از طرح شعار بازانه ياد کرديم افزونی است که هر طرح و حرکت سهل انگارانه با هر رنگ دل انگيز و جذابی که باشد اگر نتواند و نتوانسته باشد ريشه های مشکل را بييابد و فقط بعنوان معايب نظام حاکم بدان نگريسته شود ، عاری از جوانب سازندگی است و در وقت دسترسی به حاکميت در اشکال مشابه و يا متفاوت ، آنرا حفظ ميکند. معضلات بسياری در کشور ما چنين سرنوشتی را ديده اند.
و همين احساس مسئوليت در زمينه گسست از شعار بازی ها است که حتی رشوت ستانی های موجود و در واقع کم مانند در حيات افغانستان را نه تنها از راه و روش صرفا عيب جويانه متمايز ميسازد ، بلکه گونه های مختلف مبارزه با آن را نيز در معرض شناسايی قرار ميدهد.
کفتی است که برغم چنين ادعايی ، در طی اين نبشته ، نگاه کوتاه ، آن هم به گوشه هايی از مساله رشوت شده است. در ورق ها مختصر و نگاه اندک ، با توجه به پيشينه ها و ريشه های ان و با توجه به اينکه رشوت پديده يی جهانی نيز است ، ازينجا و آنجا مثال های آورده ايم.
قسمت های ازين نبشته سال پيش در چند سايت انترنتی انتشار يافت. متاسف هستم که با گذشت زمان ، فهرست جديدی از نرخ و نوا و معاش مامورين و همچنان بازجست ها و تبصره مفصل بر نتايج راه و روش آمرانه و يا از گونه عبدالرحمن خانی را که آقای عبدالجبار ثابت و در عرصه مبارزه با رشوت ستانی معرف آن است ، درينجا بعنوان کمبود احساس می کنم. ولی با اين اميد که اين متن فشرده نيز مقدمه يی باشد برای کار بيشتر در آينده ، در همين سطح موجود منتشر ميشود. »
مطالب مورد بحث دراين کتاب قرار ذيل است:
ـ دريچه يی برای ديدار با رشوت
ـ محرک ها و انگيزه های رشوت ستانی
ـ رشوت به نظاميان
ـ شاهان و اميران رشوت خوار
ـ بازتاب رشوه خواری دوره اميرعبدالرحمان خان در سراج التواريخ
ـ رشوت در دوره پادشاهی امان الله خان
ـ رشوت در معارف
ـ چند مثال ديگر از بازتاب نکوهش رشوت
ـ لت و کوب رشوت خواران
ـ رشوت پديدهً جهانی است
ـ رشوت با انگيزه تشويق مذهبی
ـ « واسطه» و سفارشنامه
اين کتاب در 88 صفحه با قطع و صحافت زيبا از طرف انتشارات خوشه در شهر کابل به چاپ رسيده است.
سايت آريايی ، به خوانندگان محترم توصيه می نمايد تا اين اثر پژوهشی را بدست آورده و از مطالعهً آن معلومات بسيار مفيد بدست آورند. ما پيروزی های بيشر برای جناب مهرين آرزومنديم.
بالا
صفحة دری * بازگشت